‘Melopee’ passief stadsgebouw

Shortlisted voor Mies van der Rohe award 2022

Projectomschrijving:

Het nieuwe passief stadsgebouw ‘Melopee’ aan de Oude Dokken te Gent werd gerealiseerd uit een samenwerking van Stad Gent met Farys. Diverse functies werden hier ondergebracht waaronder een kinderdagverblijf, kleuteronderwijs, lager onderwijs, naschoolse opvang en diverse ruimtes voor secundair gebruik zoals vergaderzalen, kantoorruimtes en personeelsruimtes. De bovenste twee verdiepingen werden toegeëigend aan Farys die deze heeft ingekleed met een sporthal voor breed gebruik.

Van gebouwen binnen deze sector wordt doorgaans verwacht dat ze een lange levensduur en lage werkings- en onderhoudskosten hebben. Daarom werd de school gebouwd met het oog op ontwikkeling én aanpassing. Het is een robuust gebouw, dat de noden van vandaag kan invullen en alle mogelijkheden openlaat voor wat de toekomst kan brengen.

Eén zijde van het gebouw is een grote buitenkamer. Deze verenigt alle buitenruimten en speelplaatsen op vijf verschillende niveaus. De kamer is opgetrokken uit een staalstructuur en overspannen met een metalen gaas, rijkelijk begroeid met een variatie aan klimgroen en bloeiende planten (bv. Clematis, Wisteria…). De metalen structuur laat toe de buitenspeelplaatsen van de school tijdens de uren enigszins af te schermen. Het groen zorgt voor een intiem karakter, voor zonwering en voor beschutting tegen wind.

Daarnaast staan comfort en beleving centraal en als studiebureau kunnen wij hiervoor putten uit een ruime ervaring van diensten die reeds verleend werden specifiek aan de onderwijssector. In dit geval omvatten deze bouwkundige en duurzaamheidsstudies onder meer aan de hand van simulaties. Simulaties werden gebruikt om de doelstelling van een passief gebouw te bereiken door een laag energieverbruik aan te tonen in zowel koeling als verwarming. Daarnaast werd ook een oververhittingssimulatie uitgevoerd teneinde aan te tonen dat deze passiefbouw niet geplaagd zal worden door te hoge temperaturen in tussenseizoen en de zomer.

Op basis van deze simulaties werd gekozen voor een combinatie van zonwering op alle niet-noord georiënteerde gevels en adiabatische koeling, wat ervoor zorgt dat er geen actieve koeling binnen het gebouw nodig is. De warmteopwekking gebeurt extern met een aansluiting op het stadsnet met hernieuwbare opwekkers als bron: het warmtenet wordt gevoed door de fecaliën afvoer van verschillende sites in de koopvaardijlaan en de restwarmte van het afvalwater. Het dak biedt ruimte voor PV-panelen en doet dienst als groendak als extra buffer voor de afvoer van regenwater en beschermt tegen de zon waardoor er minder warmte het gebouw binnenkomt.

Uniek in deze sector is het aanzienlijke verschil in bezettingsgraad afhankelijk van het tijdstip en de tijd van het jaar. Omwille van die specifieke eigenschappen worden verscheidene duurzame technieken toegepast, waaronder een mechanisch ventilatiesysteem D met vraagsturing. Bij balansventilatie verloopt zowel de aan- als afvoer mechanisch via een netwerk van ventilatiekanalen en ventilatoren. De afgevoerde lucht warmt de aangevoerde (koude) lucht op dankzij een warmtewisselaar. In functie van de gemeten CO₂ waarden wordt het debiet aangepast. Hierdoor is er een lager energiegebruik.

Een gezonde en comfortabele werk- en leeromgeving heeft een grote invloed op de productiviteit van de gebruikers. Zo moeten de bezette ruimtes voldoende verwarmd of gekoeld worden zonder dat er een hoorbare tocht ontstaat. Doordat de aangevoerde lucht verwarmd wordt komt deze op een aangename temperatuur in de ruimtes binnen en wordt er een comfortabel binnencomfort gecreëerd. Bovendien door de warmte te recupereren daalt het energieverbruik wat resulteert in een lagere energiefactuur en E-peil. Tot slot, aangezien de aangevoerde lucht ook gefilterd wordt, blijven stof, vervuiling of pollen buiten.

Het stadsgebouw is een vooruitstrevend project, dat gebruik zal maken van recente hernieuwbare technieken, maar dat vooral een functioneel gebouw zal worden voor de gebruiker.